مدرسان! مراقب فرسودگی تحصیلی باشید

مدرسان! مراقب فرسودگی تحصیلی باشید

(حمید رضا علاالدینی مشاور توسعه فردی و سازمانی )

حتما شما هم بارها و بارها در میان دانش آموزان با افرادی مواجه شده‌اید که با مدرسه و اساسا تحصیل مشکل دارند. شاید خود شما هم جزو این افراد بوده باشید. نقاشی‌های زیادی از کودکان و نوجوانان وجود دارد که در آن آرزوی نابودی و خراب شدن مدرسه را در قالب نقاشی مجسم کرده‌اند. زمانی جمله‌ای میان کودکان و نوجوانان رایج بود که می‌گفتند:‌ «دوست داریم بوی آمونیاک را استشمام کنیم اما بوی اول مهر را نه!» چرا اغلب ما و فرزندان‌مان از کودکی با مدرسه مشکل داریم؟ آیا یادگیری واقعا این قدر سخت و رنج آور است؟ چرا مدرسه اینقدر دردناک بوده و همینطور این حس همیشه همراه ما بوده که تجربه‌ای خسته و دردناک از آموزش داریم که همینطور آن را به زندگی خودمان تعمیم می‌دهیم؟

توسعه فردی و یادگیری یک لذت کاملا عمیق برای همه است که متاسفانه اغلب آدم‌ها آن را فراموش کرده‌اند. به خاطر بیاورید کودکانی که به تازگی راه رفتن را می‌آموزند چقدر از این تجربه احساس لذت می‌کنند! آن‌هاموقع راه رفتن زمین می‌خورند اما دوست ندارند کسی دست آن‌ها را بگیرند و می‌خواهند این راه رفتن را خودشان تجربه کنند هرچند برای آن‌ها سخت باشد. حالا چرا این کودکان وقتی به مدرسه می‌رسند و پس از تجربه چند دوره شرکت در کلاس‌های درس این لذت برای آن‌ها به رنج تبدیل می‌شود؟

از فرسودگی تحصیلی تا بزهکاری

اولین تعریف یادگیری در روانشناسی به معنای تغییرات نسبتا پایدار بر اساس تجربه و تمرین است.ساختار ذهنی انسان به گونه‌ای است که مطلبی که الان آموخته بیست دقیقه بعد چهل درصد آن را از دست می‌دهد و یکساعت بعد کمتراز پنجاه درصد آن را به یاد خواهد آورد. روز بعد تقریبا کمتر از سی درصد مطالب آموزش دیده را خواهداشت. به همین دلیل باید تدابیر و تکنیک‌هایی را به کار ببریم که یاددهنده‌ها خودشان بهترین یاد گیرنده‌ها باشند و هم یاد بگیرند و به یادشان بماند تا یاد گیرنده‌ها بتوانند یاد بگیرند و از دانش استفاده کنند.

دیده شده گاهی حتی دانشجویان سختکوش دانشگاه هم اگر دوباره در معرض امتحان‌های ترم یک دانشگاه که سال‌ها قبل آن را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند قرار بگیرند نتیجه بسیار ضعیفی حاصل می‌شود. به همین دلیل لازم است ما عوامل فرسودگی یادگیری را بشناسیم و آن را رفع کنیم و بعد شروع به آموزش دادن و آموزش گرفتن کنیم والا هرچه یادگرفتیم با فرسودگی آموزشی از بین می‌رود.

فرسودگی آموزشی اغلب عواقب خطرناکی دارد.افرادی که فرسودگی آموزشی بیشتری دارند معمولا آدم‌های ناکارآمدتری هستند و از دستاوردهای علمی جدید کمتر استفاده می‌کنند و بعضا قانون گریز و بزهکار می‌شوند و احتمال ابتلا به اختلال‌های عصبی و روانی در این افراد بسیار بیشتر است.

ایجاد استانداردهای جدید و بهبود استانداردهای جاری درخصوص تمامی محیط یادگیری،تصحیح نگرش عناصر انسانی،توسعه دانش عناصر انسانی،ایجاد اکوسیستم و محیط ارتباطی متفاوت و اثر بخش و… از عناصر به کارگیری فناوری‌های اثر بخش در حوزه علوم شناختی است که افراد فعال در حوزه تدریس می‌توانند با آموزش آن‌ها به افرادی اثر بخش‌تر در حوزه تدریس تبدیل شوند.